W ramach cyklu „12 wydarzeń na 12 miesięcy” organizowanych z okazji jubileuszu 60 lat Muzeum Ziemi Kłodzkiej, we wtorek 8 sierpnia br. autorka trzech wydawnictw o kartkach pocztowych z Ziemi Kłodzkiej, Krystyna Oniszczuk-Awiżeń, zabrała uczestników w fascynujący świat dawnych kart pocztowych.
Pocztówki były trzykrotnie tematem muzealnego wydawnictwa, a ich fenomen, chociaż jako powszechne narzędzie komunikacji już dawno przeminęły, nadal jest jednym z ciekawych tematów. Dzisiaj, często jako jedyne, dokumentują zmiany w architekturze, krajobrazie przestrzeni miejskiej – i jak wspomniała Krystyna Oniszczuk-Awiżeń, dla Kłodzka to dokumenty historyczne. Z prelekcji kustosz muzeum dowiedzieliśmy się, że pierwsze pocztówki trafiły do Muzeum Ziemi Kłodzkiej w 1980 roku, a obecnie w muzealnych zbiorach znajduje się około 2100 pocztówek, głównie jako efekt darowizn. Ponad 1800 to właśnie pocztówki krajobrazowe obrazujące często rzadkie pejzaże jak np. nieistniejąca już platforma widokowa na Owczej Górze.
Krystyna Oniszczuk-Awiżeń przypomniała o historii kart pocztowych, opowiedziała o tym, że początkowo funkcjonowały tylko wewnątrz państw i niewiele miały wspólnego ze znanymi dzisiaj widokówkami, że ewoluowały od kart przede wszystkim pisanych do ilustrowanych – najpierw widoki prezentowane były na niewielkiej części karty, potem zajęły aż jedną stronę kosztem wiadomości pisanej. Szybko wówczas rozwinął się ruch kolekcjonerski, jako pierwsza kartki pocztowe zaczęła zbierać biblioteka francuska, a pierwsza w Polsce wystawa, na której zaprezentowano 30 tys. kart, miała miejsce w 1899 roku w Krakowie. W 1900 roku w Warszawie podczas II polskiej ekspozycji pocztówek (gdzie zaprezentowano już 60 tys. kart), odbył się konkurs lingwistyczny na najtrafniejszą jednowyrazową nazwę karty pocztowej. Zgłoszono do niego 100 propozycji m.in bezkopertka, kilkosłówka, nibylist, pośpieszka, śmieciuszka, zwiastunka. Zwyciężyła wówczas pocztówka i od tej pory słowo to wzbogaciło słownik języka polskiego.
K. Oniszczuk-Awiżeń zaprezentowała także znajdujące się w kolekcji muzeum wybrane przedwojenne karty pocztowe Ziemi Kłodzkiej, prezentujące nieistniejące dzisiaj budynki, miejsca i krajobrazy miejskie.
Z kolei Joanna Stoklasek-Michalak opowiedziała o socjologicznym aspekcie pocztówek, co ma odzwierciedlenie w ich dwóch warstwach: narracji i widoku, a ich rola ewoluowała wraz z rozwojem turystyki. Tak więc widokówka pokazuje miejsca, które trzeba zobaczyć (nie jest też w tym obiektywna), kreuje miejsce i ma wpływ na nasz sposób myślenia o nim (miejsce warte odwiedzenia) i staje się przewodnikiem po miejscu zwiedzanym. Widokówka jest jedną z form dokumentacji i demonstracji podróżniczych przeżyć i umożliwia atrakcyjną narrację wizualną i werbalną.
Każdy, kto chce odkryć „to coś” w starych pocztówkach, może sięgnąć po trzy wydawnictwa Muzeum Ziemi Kłodzkiej, w której znajdzie dawne karty pocztowe z Kłodzka, z okolicznych zdrojów i atrakcji Ziemi Kłodzkiej.
Joanna Żabska