W poniedziałek 29 listopada br., w auli im. Arnoszta z Pardubic w Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Chrobrego w Kłodzku, odbyła się promocja XXVI tomu Rocznika Ziemi Kłodzkiej. Wydawcą publikacji jest Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej, które po czternastu latach przerwy, w 2018 roku, wskrzesiło to istniejące od 1947 roku wydawnictwo popularno-naukowe.
Podczas wydarzenia, w którym wzięły udział delegacje szkół z regionu, autorzy tekstów w tegorocznej edycji Rocznika, przedstawili tematykę swoich artykułów. Publikację otwiera tekst Iwony Klimaszewskiej, kustosza Muzeum Ziemi Kłodzkiej, bibliotekoznawcy, popularyzatorki wiedzy o regionie. „Teatr Studium. Przyczynek do dziejów kultury w Kłodzku w pierwszych latach po zakończeniu drugiej wojny światowej”, opisujący początki działalności kulturalnej na ziemi kłodzkiej, skupia się na powstałym w Kłodzku w 1947 roku Teatrze Studium, ale opisuje także inne inicjatywy, w tym całkowicie pionierski, amatorski Teatr Robotniczy w Nowej Rudzie, który swoją działalność rozpoczął już latem 1945 roku.
W drugim tekście „Papierowe pieniądze zastępcze na ziemi kłodzkiej w latach 1914-1924 z uwzględnieniem uwarunkowań historyczno-gospodarczych” dr Lech Włodarczyk z Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu przedstawił historię pieniędzy zastępczych na przestrzeni dziejów regionu, zaczynając od 24 czerwca 1459 roku, kiedy to z nadania króla czeskiego Jerzego z Podiebradów ziemia kłodzka uzyskała tytuł suwerennego hrabstwa.
W materiale „Tradycje lotnicze ziemi kłodzkiej. Balony, sterowce i szybowce do 1945 roku” Henryk Grzybowski, przedsiębiorca i z zamiłowania historyk i regionalista, który jako pierwszy zlokalizował nieznane położenia fortów w Pasterce i Szalejowie Górnym oraz upowszechnił postać nadkomisarza Wrocławia Paula Mattinga, rozpoczął swoją historię od maja 1789 roku, kiedy to Jean-Pierre Blanchard, wynalazca spadochronu, pionier lotnictwa i baloniarstwa, odbył lot balonem na 30-kilometrowej trasie Wrocław – Marcinowo koło Trzebnicy. W swoim artykule opisuje znane loty nad ziemią kłodzką w 1902 roku, słynny na całą ówczesna Europę lot balonu Parseval V w 1910 roku oraz Zeppelina w 1913 roku. W tym ciekawym eseju wspomina ośrodek budowy szybowców i szybownictwa w Lądku Zdroju, szybowisko Reichsbahn w Suszynie i zakład produkujący szybowce w ówczesnym Wolfersdorf, czyli dzisiejszym Wilkanowie. „Szkolenie szybowcowe jak i produkcja szybowców były elementami służącymi do prowadzenia wojny. W 1939 roku utworzono specjalny Luftlandesturmregiment LLSR pułk powietrzno-szturmowy Luftwaffe”- pisze Henryk Grzybowski przypominając operacje wojskowe Luftwaffe, czy SS, w których wykorzystywano możliwości cichego podejścia szybowców do przeciwnika.
W kolejnym eseju „Festiwal Zderzenie Teatrów. Kalendarium” Joanna Załucka, Katarzyna Schick i Marek Mazurkiewicz przybliżają historię największego w kotlinie kłodzkiej wydarzenia kulturalnego jakim były Zderzenia Teatralne. Znane w całym kulturalnym świecie wydarzenie zaistniało w grudniu 1991 roku, a pomysłodawcą był nieżyjący już Marian Półtoranos. W ówczesnej radzie programowej zasiadał także obecny na spotkaniu Marek Mazurkiewicz oraz Wacław Tracz i Krzysztof Papis. Oprócz ponad 20 spektakli, wśród których Grand Prix otrzymała m.in. Gabriela Muskała z Kłodzka za sztukę „Lalki, ciche moje siostry”, odbywało się mnóstwo imprez towarzyszących jak spotkania ze znanymi aktorami i krytykami teatralnymi. Kalendarium w najdrobniejszych szczegółach opisuje statystykę wydarzeń, nazwę sztuk, aktorów i nazwy poszczególnych teatrów na przestrzeni lat 1991 – 2021.
Kolejny bardzo ciekawy artykuł napisał znany przewodnik sudecki Leszek Majewski. 12 września 2020 roku Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej uroczyście oznaczyło źródło rzeki Nysa Kłodzka i nadało mu imię „Szczodre”, które wypływa spod szczytu Trójmorski Wierch w Masywie Śnieżnika. Źródło „wypływa spod szczytu na wysokości 980 m n.p.m. od strony północnego zachodu. Tablicę z informacją wbito (…) w miejscu, z którego woda wypływa o każdej porze roku w czasie tzw. niżówki na 950 n n.p.m.” – pisze w rocznikowym artykule Leszek Majewski opisując historię poszukiwań i ustalenia miejsca, z którego wypływa najważniejsza z rzek ziemi kłodzkiej.
Zbigniew Piotrowicz, podróżnik, samorządowiec, a obecnie przedsiębiorca, w tekście „Siekierezada świąteczna” przybliża mało znane historie związane z przebywającymi na ziemi kłodzkiej artystami Markiem Hłasko i Edwardem Stachurą. Marek Hłasko w 1950 roku trafia do Bielic i Dusznik-Zdroju. „Właśnie w Bielicach, przy naftowej lampie, w niedogrzanej kwaterze kierowców, wśród dymu najtańszych papierosów i w oparach wódki, pisał opowiadanie „Następny do raju”. Nowela okazała się literacką sensacją. Na jej podstawie Czesław Petelski zrealizował jeden z najlepszych filmów polskiej kinematografii „Baza ludzi umarłych” – pisze w Roczniku Ziemi Kłodzkiej Zbigniew Piotrowicz. Równie ciekawie przedstawia historię pobytu w Międzygórzu i Lądku-Zdroju Edwarda Stachury. Cały tekst jest częścią wydanej przez prelegenta w 2013 roku książki „Moje PaGóry”.
W ostatnich dwóch materiałach zamieszczonych na łamach Rocznika Ziemi Kłodzkiej Joanna Kraj-Plenkiewicz i Jagoda Plenkiewicz przybliżają historię powstałego 5 lat temu Klubu Biznesu Ziemi Kłodzkiej, a Robert Duma, prezes Towarzystwa Miłośników Gorzanowa opisuje historię wsi, która po raz pierwszy została wymieniona w źródłach historycznych już w 1341 roku, ciekawostki związane z czynną od 1985 roku rozlewnią wody mineralnej, czy o gromadzących w latach 20. XX wieku ogromne tłumy ludzi Misteriach Pasyjnych.
W wydarzeniu uczestniczyli starosta kłodzki Maciej Awiżeń i burmistrz miasta Kłodzko Michał Piszko, a promocję Rocznika poprowadzili wspólnie Małgorzata Matusz oraz prezes TMZK Adam Łącki. Tom XXVI rocznika dostępny jest w bezpłatnej wersji elektronicznej na stronie internetowej TMZK pod linkiem www.tmzk.eu oraz do nabycia w sekretariacie Kłodzkiego Ośrodka Kultury. Różna tematyka i ciekawi autorzy publikacji z pewnością zainteresują miłośników ziemi kłodzkiej i jej historii.
Maciej Sergel
